Kültür ve Turizm Bakanı Nabi Avcı: “Bugün gerçekten hem mühendislik tarihi bakımından hem kültür tarihi bakımından çok önemli bir olaya hep birlikte şahitlik ettik.”

Bakan Avcı: “ Dünyada ilk defa uygulanan bir takım tekniklerle büyük bir tarihi eser bütünlüğü içerisinde yerinden alınıp, daha güvenli bir bölgeye yeniden yerleştirildi.”

Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Erdoğlu: “Hasankeyf bölgenin en muhteşem kültür zenginliğinin sergilendiği yer haline gelecek.”

Batman Ilısu Baraj Gölü alanında yer alan 550 yıllık tarihi Zeynel Bey Türbesi Hasankeyf Yeni Kültürel Park Alanı’ndaki yeni yerine yerleştirildi. 

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünde düzenlenen video konferans ile yerleştirilme anı canlı olarak aktarılan Zeynel Bey Türbesi’nin dünyada ilk defa uygulanan bir takım tekniklerle bir bütün olarak yerinden alınıp güvenli bir bölgeye yerleştirildiğini belirten Bakan Nabi Avcı,  “Bugün gerçekten hem mühendislik tarihi bakımından hem kültür tarihi bakımından çok önemli bir olaya hep birlikte şahitlik ettik.” dedi. 

Bu Dünyada Bir İlk

Bakan Nabi Avcı sözlerini şöyle sürdürdü:

“Veysel Bey yapılan, yapılmakta olan güzel şeyleri anlattı. Hepsi için emeği geçen herkese çok teşekkür ediyoruz.  Ama yapılmayan bir şey var. Biz Türklerin genellikle ihmal ettiğimiz bir şey var. Eski Türkiye’den kalma günümüzde biraz azalmış olmakla birlikte hala izleri süren bir kötü alışkanlığımız var. Yaptıklarımızı, kendi yaptıklarımızı gereği gibi taktir edip özellikle gençlere, çocuklara ve başkalarına anlatmak konusunda maalesef çok becerikli değiliz. Burada, gerçekten dünya çapında bir iş başarılıyor ve biz bunu herhangi bir taşınma hadisesi gibi adeta neredeyse elde bir kabul etmeye çok yatkınız. Yani, sanki dünyada her gün böyle şeyler oluyormuş, başkaları her gün böyle şeyler yapıyormuş da biz de onlardan bir tanesini yapmışız gibi. 

Hayır! Dünyada her gün böyle şeyler olmuyor. Bu dünyada bir ilk ve gerçekten bir mühendislik harikası bir tarafıyla. Bir tarafıyla da Türkiye Cumhuriyeti’nin Türk milletinin tarihi eserlerine verdiği değerin, gösterdiği kadir kıymetin de bir nişanesi. 

Dolayısıyla, mühendislikle tarih bilincinin böylesine anlamlı bir şekilde bir araya geldiği bir hikâye var burada. Ve biz bunu çok sıradan bir hikâyeymiş gibi kabullenmeye de çok yatkınız. Bu sıradan bir hikâye değil. Onun için inşallah Kültür ve Turizm Bakanlığımızın Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile Orman ve Su İşleri Bakanlığımızın Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü birlikte bu hikâyeyi değişik mecralarda değişik hedef kitlelerine yönelik olarak, bunun belgeseli, bilgisayar oyunu, logoları, legoları, oyunları olacak. Böylece çocuklarımız hem ne yapıldığını, nasıl yapıldığını görerek bir özgüven tazelemesi imkanı bulacaklar hem de dünyaya, belki buraya, Hasankeyf’e sadece ‘Böylesine incelikli bir mühendislik çalışması sonucu taşınmış olan bina bu bina’ diye görmek için gelecekler. 

Zeynel Bey Türbesi artık sadece bizim tarihimizdeki işgal ettiği yer itibarı ile değil aynı zamanda bu taşınma sürecine konu olması itibarı ile de ayrı bir değer kazandı. 

Biraz önce değerli Milletvekilimiz Ekrem Erdem Bey bana Pisa Kulesi örneğini verdi. Dedi ki: ‘Pisa’nın şu kadarlık eğimi yüzünden insanlar görmeye gidiyorlar. Yani arkasında öyle bir hikâye olduğu için o kule bir turizm cazibesi haline geliyor.’ Burada çok daha büyük, çok daha zengin bir hikâye var, çok daha güncel bir hikâye var.”

Türkiye’nin Mühendislerinin Geldiği Seviyeyi Göstermesi Bakımından Çok Önemli Bir Örnek

“Başta Orman ve Su İşleri Bakanımız olmak üzere bu hikâyenin kahramanı bütün mühendislerimize, işçilerimize, teknisyenlerimize, Koruma Kurulu üyelerimize, kültür adamlarımıza, her iki Bakanlığın değerli bürokratlarına, çalışanlarına ayrı ayrı çok teşekkür ediyorum, hayırlı uğurlu olmasını diliyorum. Medyamızın da bu hikâyeyi, yurt dışında benzer işler yapıldığı zaman onları nasıl köpürtüyorlarsa bunu da hiç olmazsa o kadar köpürtmelerini, çocuklarımıza, gençlerimize anlatmalarını bekliyorum.

Bugün gerçekten hem mühendislik tarihi bakımından hem kültür tarihi bakımından çok önemli bir olaya hep birlikte şahitlik ettik. Dünyada ilk defa uygulanan birtakım tekniklerle büyük bir tarihi eser bütünlüğü içerisinde yerinden alınıp daha güvenli bir bölgeye yeniden yerleştirildi. Bu hem Türkiye’nin mühendislerinin geldiği seviyeyi göstermesi bakımından çok önemli bir örnek hem de bizim tarihimize sahip çıkma, tarih bilincimizi çocuklarımızla paylaşma konusunda geldiğimiz noktayı gösteren güzel anlamlı bir örnek.

Bu aynı zamanda Türkiye’de çok farklı bürokratik birimler arasında nasıl ahenkli çalışmalarla ne güzel işler yapılabileceğinin de çok güzel bir örneğini oluşturdu. Bu bakımdan da tarihi bir güne şahitlik ettik.”

Artuklu Mimarisi Korundu

Ilısu Barajı ile ilgili olarak Hasankeyf üzerinde çok çalıştıklarını belirten Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu, gövde dolgusu 24 milyon metreküp olan projenin Atatürk Barajı’ndan sonra 2’inci, enerji üretimi açısından ise 4’üncü sırada yer aldığını söyledi.

Tarihi Zeynel Bey Türbesi’nin taşınırken sıkıntı yaşanması ihtimalinden çekindiğini dile getiren Bakan Eroğlu, yerleşimin neresi olacağı konusunda üç yer belirlendiğini ve yeni yerin bölge halkı ile tüm tarafların katılımı ve oy birliğiyle belirlendiğini kaydetti. 

Tarihi yapının eski yerleşim alanının 500 dekar olduğuna dikkati çeken Bakan Eroğlu, yeşil alanlarıyla birlikte 3 bin dekarlık bir alana taşındığını söyledi. Bütün kurumların onayını aldıklarını belirten Bakan Eroğlu, eserlerin bir kapalı bir de açık müze inşa ettikleri yeni alana taşınacağına vurgu yaptı. 

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla yeni alanı Artuklu mimarisine uygun olarak inşa ettiklerine işaret eden Bakan Eroğlu, kültür yarımadası haline getirilecek olan bu yeni alanda eğitim tesislerinden sağlık ocağına, belediye hizmet binasından Hasankef Camii’ne kadar birçok yapının da yine bu anlayışla inşa edildiğini söyledi. 

Bölge Ticaret ve Kültür Yarımadası Olacak

Ilısu Barajı’na Avrupa’dan çok itiraz geldiğine ancak itirazlara bakmadan çalıştıklarını da belirten Bakan Eroğlu, Hasankeyf’in tamamının sular altında kalmayacağını, yüzde sekseninden fazlasının yine orada yer alacağını ancak aşağı bölümde sular altında kalacak tarihi eserlerin de tamamını taşıyacaklarını ifade etti. 

Taşınacak eserlerin sekiz tane olduğunu kaydeden Bakan Erdoğlu, Zeynel Bey Türbesi ile birlikte Er Rızk Camii, Süleymanhan Camii mimari unsarları, Koç Camii mimari unsurları, Kızlar Camii, Orta Kapı, Artuklu Hamamı ve İmam Abdullah Zaviyesi’nin taşınacağını kaydetti.    

Bölgenin ticaret ve kültür yarımadası olacağını söyleyen Bakan Erdoğlu, Hasankeyf'in bölgenin en muhteşem kültür zenginliğinin sergilendiği yer haline geleceğine vurgu yaptı.     

Dünya Tarihine Geçecek Muhteşem Bir Teknoloji

Taşıma işleminin yapılacağı mevcut yerin su altında kalmayacak yer olması gerektiğine işaret eden Bakan Erdoğlu,  “Azami su kotundan 65 metre daha yukarıya taşımamız lazım. Bir de yaklaşık 1985 metre-2 kilometre uzağa taşımamız gerekiyordu. Buna Cuma günü başladık ve yeniden yerleşim yerine taşındı.” dedi.

Taşıma için bütün kurullar, üniversiteler, müşavirler, koruma kurulları ve elbette başta Kültür ve Turizm Bakanlığının çok çalıştığını söyleyen Bakan Eroğlu, parça parça taşıma önerilerine karşı güç olanı seçtiklerini ve tek parça taşıma yaptıklarını ifade etti.

Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu sözlerine şöyle devam etti:

“Mevcut yerinden bin 935 metre ileriye taşıyacağız. Yeni yer bundan 65 metre yukarıda. Düz bir yerde de taşımıyoruz. Eğimli yolda taşıyacağız. O da problem. Taşırken bu yükseklikteki bir türbenin devrilmemesi lazım. Neticede bin 150 ton ağırlığındaki türbeyi nasıl taşıyacağız?

Hakikaten dünya tarihine geçecek muhteşem bir teknoloji. Her şeyi ile teknoloji harikası. Bununla ilgili 30 cm kalınlığında bir kaldırma temeli atıldı tabana. Sonra burada 28 adet çepeçevre, temele yakın noktalarda delikler açıldı 50 cm çapında. Buralara I demiri dediğimiz demirleri yerleştirdik. Bunların etrafını da yüksek dozlu harçla tamamen kapattık. Neticede 44 tane kaldırma krikoları var. Türbeyi 2 cm yukarı kaldırarak taşınmaya hazır hale getirdik. Altından da bunu keserek krikolorla birlikte yukarı taşıdık. 90 cm yüksekliğinde bir taşıma platformu inşa ettik, tamamı betonarme. Daha sonra aralara da taşıma yapacak olan araçları yerleştirdik. Bunlarda 3 tane paralel ama bunlarda arka arkaya ikişer tane olmak üzere 6 tane, özellikle uzaktan kumanda kontrollü ve taşıma kapasitesi en az 2 bin 500 ton olan bir sistemi getirdik. Ayrıca taşıma güzergâhında muhteşem bir yol inşa ettik. Yeni taşınacak yere, beton yolun hemen ucuna bir indirme platformu yaptık.”

Vali Deniz’den Teşekkür

Bakanların konuşmalarının ardından tarihi mirasın taşındığı alana canlı video bağlantısı gerçekleştirildi. Bölgede bulunan Batman Valisi Ahmet Deniz, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Yalçın Kurt ile DSİ Genel Müdürü Murat Acu'nun Bakanlar Eroğlu ve Avcı'dan talimat alması ile indirme işlemi başlatıldı. 

Batman Valisi Ahmet Deniz, canlı video bağlantısında bağlantıda yaptığı kısa konuşmada, alanın bir kültürpark, arkeopark olacağına dikkati çekerek emeği geçen herkese teşekkür etti. 

DSİ'de düzenlenen törenin ardından Bakanlar Eroğlu ile Avcı, basın mensuplarına, taşıma işlemine yönelik maket üzerinde bir sunum yaptı.
  
(15.05.2017)